Wierook maken in beeld |
Over wierook en geuren |
Bloemen en hun betekenis |
Geuromschrijvingen |
Wierook was vroeger kostbaar als goud
Reformatorisch Dagblad |
13-04-2012 18:27 | mr.
Richard Donk
De
wierookboom lijkt meer op een struik dan op een boom.
Mohammed: „Mijn moeder vond het een prima middel tegen hoesten
en astma.”
Wierook wordt vaak met
het Verre Oosten en religies als hindoeďsme en boeddhisme
geassocieerd. Maar de herkomst van het geurige goedje ligt dichter
bij huis. Zuid-Oman is de plaats waar de wierookboom zijn vrucht
geeft. Eeuwen geleden was het reukwerk even kostbaar als goud.
Eentonig beuken de golven van de
Indische Oceaan op het strand van Salalah, Zuid-Oman. De gekrulde
koppen doen de branding van de Noordzee verbleken. Dreunend stort
het zilte water zich keer op keer op de kust. De zon laat de
opspattende druppels zilverwit glinsteren. Het kwik wijst 37 graden.
Voor Omaanse begrippen een aangename dag. Het is tenslotte nog maar
voorjaar.
Juist die combinatie van hoge
temperatuur, bodemgesteldheid en vochtigheid leidt tot de ideale
omstandigheden waaronder de wierookboom gedijt. Met zijn grillig
gevormde takken en bladeren en geringe lengte lijkt de Boswellia
(de Latijnse benaming) eerder een struik dan een boom.
In de omgeving van Salalah, niet ver
van de grens met Jemen, tiert de wierookboom op zijn best. Al
eeuwenlang profiteren de inwoners van dit gebied van de lucratieve
handel in het reukwerk. Hoewel wierook tegenwoordig voor een paar
euro per 100 gram is te verkrijgen, lag de waarde in vroeger tijden
niet ver bij de goudprijs vandaan. Omaanse schepen en
kamelenkaravanen, volgestouwd met wierook, kwamen in die tijd dan
ook rijk beladen met goud, paarden, specerijen en andere
kostbaarheden terug.
In het vroege voorjaar begint
traditioneel de oogst van wierook – een proces dat maanden duurt. De
papierachtige schors van stam en takken wordt ingekerfd, waardoor de
boom hars afscheidt.
Bij de eerste oogst is de hars nog
nauwelijks bruikbaar, maar na een week of drie wordt de kwaliteit
steeds beter. Afhankelijk van de leeftijd en de conditie van de boom
kan jaarlijks 3 tot 10 kilo van de kleverige substantie worden
geoogst.
De hars wordt vervolgens gedroogd en
tot korrels verwerkt. Die vinden sinds mensenheugenis hun weg naar
alle delen van de wereld. Via de kamelenroutes door de eindeloze
woestijn van het Lege Kwartier in Arabië naar het hof van de
koningin van Scheba. Maar ook via zee, aan boord van traditionele
dhows, naar China, Rome en het oude Griekenland.
De Omaanse wierook wordt in vier
kwaliteitscategorieën ingedeeld, al naar gelang het gebied waar de
hars wordt gewonnen. De al-Hojari, afkomstig uit de regio Hojar,
staat als de beste bekend. „In het algemeen geldt: hoe witter de
wierook, hoe beter de kwaliteit”, vertelt gids Mohammed Said Ramdan.
„De minste kwaliteit komt van de bomen die dicht bij zee groeien.
daar wordt de Asha’bi-wierook geoogst.”
Wierook werd al lang voor de geboorte
van Christus gebruikt, waarschijnlijk als middel om de goden gunstig
te stemmen. Omdat in het heidense Kanaän wierook gebruikt werd,
wilde men van deze geurstof in het oude Israël aanvankelijk niets
weten. Later deed hij intrede in de tempelgodsdienst, op het
reukwerkaltaar.
In de verschillende tijden van de
Egyptische farao’s werd wierook bij rituele handelingen en bij het
mummificeren gebruikt. De harsparels van de wierook noemde men
”zweet van de goden”.
Het uitroken van het huis met wierook
werd al in de oudheid toegepast. In vroege Egyptische rituelen rond
dood en begrafenis werd wierook beschouwd als middel tegen de macht
en de stank van de dood.
Ook de Soemeriërs, Babyloniërs en
Perzen kenden wierook. Deze verving vaak de traditionele mens- en
dieroffers. Bij bepaalde gebeden liet men wierookkorrels in
speciale vaten in het vuur verbranden. Wanneer keizers en andere
belangrijke personen een stad bezochten, werden zij begeleid door
wierookgeuren als teken van waardering, maar tevens om de stank van
de open riolering te verdoezelen.
De Chinezen branden wierook om hun
voorouders en huisgoden te eren. In Japan maakt het deel uit van de
shintorituelen. Ook deed wierook zijn intrede in de Rooms-Katholieke
en Oosters-?Orthodoxe Kerk, waar het nog volop wordt gebruikt.
Prima middel
Uit de geschriften van de Griekse arts
Hippocrates, grondlegger van de geneeskunde, is bekend dat wierook
een vaste plaats had in de Griekse apotheek. Maar ook nu nog wordt
wierook als geneeskrachtig middel gebruikt, weet gids Mohammed.
„Mijn moeder vond het een prima middel tegen hoesten en astma. Ze
deed een paar korrels wierook in een kan water en liet die twaalf
uur staan. Daarna filterde ze het water door een stukje stof en
kreeg je het te drinken.”
„Ook liet mijn moeder de rook van de
wierook een minuut lang in onze drinkkan kringelen”, vervolgt de
Omaanse reisleider. „Daarna goot ze er water in. Zo hield het water
een aangename geur. Overigens is bij laboratoriumtests bewezen dat
wierook schadelijke bacteriën doodt.”
Anno 2012 vindt de Omaanse wierook nog
steeds zijn weg naar alle delen van de wereld – zij het niet meer
via de aloude karavaanroutes door de desolate Arabische woestijn.
Maar de karakteristieke wegwijzers –drie driehoekige stenen bij
elkaar– staan na al die eeuwen nog steeds in de woestenij van het
Lege Kwartier. Decennialang hebben zij reizigers met hun kostbare
koopwaar geleid.
Ook de oude zeehaven Sumhuram getuigt
van de bedrijvigheid van weleer. Een diepe inham in de rotskust
vormde een natuurlijke haven voor de export van wierook.
Verdwenen zijn de klapperende zeilen
van de dhows en het geschreeuw van de kooplui. Een paar reigers
staan te vissen in het azuurblauwe water van de baai. Een
reuzenschildpad steekt nieuwsgierig zijn kop boven de golven van de
kolkende oceaan uit. Alleen de ruďnes van opslagplaatsen en tempels
getuigen van een geschiedenis die tot 2500 jaar voor de geboorte van
Christus teruggaat.
Een inham in de kust bij Sumhuram vormde eeuwenlang een natuurlijke haven voor de export van Omaanse wierook. Foto RD
www.visitoman.nl
Naar boven
|